"ακαδημαϊκή κοινότητα", "μεταρρύθμιση" και άλλα...
Έχω διάφορες απόψεις για το πώς θα ήθελα να είναι η Παιδεία και η Εκπαίδευση. Προσωπικά, θεωρώ την "Πανεπιστημιακή Παιδεία" πολύ λιγότερο σημαντική από την "βασική" (μέχρι το τέλος του λυκείου) και το είδος παιδείας/εκπαίδευσης που κατακτά κανείς μόνος του ή από δική του πρωτοβουλία (αποφασίζω και πάω σε ένα ωδείο να μάθω μουσική).
Λυπάμαι λοιπόν πολύ όταν βλέπω την συζήτηση για την Παιδεία να επικεντρώνεται και να περιορίζεται μόνο στα ακαδημαϊκά ιδρύματα και στο αν αυτά θα είναι δημόσια, ιδιωτικά, ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά κ.λ. Νομίζω ότι η ελληνική κοινωνία ζει σε πολλές περιπτώσεις κάτω από μία ιδιόμορφη κατοχή από την Ακαδημαϊκή και Πανεπιστημιακή κοινότητα.
Αλλά, αναγνωρίζω ότι είναι σημαντικό θέμα. Και θεωρώ (προσπαθώντας να μείνω μακριά από ιδεολογικούς φανατισμούς) ότι το θέμα της οργάνωσης, χρηματοδότησης κ.λ. των ιδρυμάτων αυτών είναι "τεχνικό", με την έννοια ότι πρέπει σαν κοινωνία να βρούμε τον πιο αποτελεσματικό τρόπο που θα παρέχει την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση στα μέλη της δίνοντας ίσες ευκαιρίες σε όλους ανάλογα με τις ικανότητές τους. Φαντάζομαι ότι σε αυτό συμφωνούμε.
Δεν ξεκινάμε από το μηδέν, έχουμε μία συγκεκριμένη κατάσταση σήμερα, άρα θα πρέπει να μάθουμε πρώτα ποια είναι αυτή η κατάσταση. Και επειδή τελικά όλα ανάγονται στο κόστος (εκτός και αν θεωρούμε ότι "το κόστος δεν είναι θέμα, θα πληρώνουμε ως Κράτος, κοινωνία, ιδιώτες, όσο χρειαστεί ώστε να έχουμε τους καλύτερους καθηγητές του κόσμου, την καλύτερη υποδομή του κόσμου και θα δίνουμε αυτούς τους πόρους στον καθένα, ώστε και ο πιο ανεπίδεκτος μάθησης να καταφέρει κάποια στιγμή να πάρει Νόμπελ"), δεν μπορώ να καταλάβω γιατί η συζήτηση για την Ανώτατη Εκπαίδευση δεν ξεκίνησε από το πολύ απλό:
Πόσο κοστίζουν τα δίδακτρα του κάθε ενεργού[*] φοιτητή σε κάθε σχολή, από που προέρχονται τα έσοδα του κάθε ιδρύματος (κρατικές επιχορηγήσεις, συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα κ.λ.) και πώς κατανέμονται.
Είναι δυνατόν να αποφασίσουμε τί θέλουμε να διορθώσουμε αν δεν ξέρουμε τί γίνεται; Οι υποστηρικτές του "δημόσιου χαρακτήρα" (που εννοούν "κρατικού") θα έλεγαν τα ίδια αν έβλεπαν ότι τελικά το κόστος ενός φοιτητή στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου είναι πολύ μεγαλύτερο από τα δίδακτρα του MIT; (παράδειγμα που βγάζω από το μυαλό μου, χωρίς κανένα στοιχείο). Και οι υποστηρικτές των ιδιωτικών θα συνέχιζαν να επιμένουν με το ίδιο σθένος αν το κόστος ενός φοιτητή του Πολυτεχνείου είναι το χαμηλότερο σε σχέση με τα αντίστοιχα όλων των άλλων σχολών στην Ευρώπη ή την Αμερική; Είναι δυνατόν να κάνεις "μεταρρύθμιση", χωρίς να έχεις παρουσιάσει αυτά τα στοιχεία (και μάλιστα αρκετά νωρίς ώστε να συζητηθούν και να ερμηνευθούν από τους εμπλεκόμενους και ενδιαφερόμενους);
Υπάρχουν δημόσια αυτές οι πληροφορίες; Υπάρχουν, έστω, κάπου; Αμφιβάλω. Δυστυχώς στην Ελλάδα η "διαύγεια πνεύματος" δεν συμβαδίζει με την διαφάνεια.
Το ότι υπάρχει πρόβλημα, νομίζω ότι το αναγνωρίζουμε όλοι. Θα περίμενα ότι αυτός που θα έπαιρνε την πρωτοβουλία για να αλλάξει η κατάσταση θα ήταν η πανεπιστημιακή κοινότητα. Και θα περίμενα τις πιο ριζοσπαστικές και πρωτοπόρες προτάσεις από εκεί. Αλλά, τελικά, όσο σκέφτομαι τα θέματα Παιδείας, καταλήγω ότι η ελληνική πανεπιστημιακή κοινότητα (συμπεριλαμβανομένων και των καθηγητών και των φοιτητών) που θεωρητικά είναι από τους πιο ριζοσπαστικούς και προοδευτικούς χώρους αφού εκεί θα έπρεπε θεωρητικά να γεννιούνται οι νέες ιδέες, οι νέες προτάσεις, οι νέες τάσεις έχει καταντήσει να είναι ένας χώρος που (ως σύνολο) ενδιαφέρεται μόνο για την διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης -ο ορισμός της συντήρησης.
Ίσως είναι πολύ σκληρά αυτά που λέω. Θα ήμουν ευτυχισμένος να μου δώσετε στοιχεία που θα με κάνουν να αναθεωρήσω. Μόνο δογματικός δεν είμαι :-)
-- [*] προσωπικά, οι "αιώνιοι" φοιτητές μου είναι αδιάφοροι, ειδικά αν δεν εμφανίζονται καν να δώσουν εξετάσεις