Η επανάσταση της γνώσης (;)

(Ακολουθεί τροφή για σκέψη και προβληματισμό. Μην πυροβολείτε τον πιανίστα!)

Με αφορμή το προηγούμενο άρθρο μου και τα ενδιαφέροντα σχόλια που το ακολούθησαν, συνειδητοποίησα ότι ίσως βρισκόμαστε στην αρχή μίας "επανάστασης".

Τα σημάδια είναι γύρω μας, ορατά κυρίως στον ψηφιακό κόσμο. Ορίστε μερικά: - Το ανοιχτό λογισμικό - η "πειρατεία" μουσικής και βίντεο - το user generated content (blogs, podcasts κ.λ.) - citizen journalism, δημοσιογραφία των πολιτών - μεγάλες "συλλογικές" εγκυκλοπαίδειες όπως η wikipedia.org

Τί κοινό έχουν όλα αυτά; Ότι αποτελούν μία αμφισβήτηση των δομών παραγωγής, διάθεσης και εμπορίας "πνευματικών αγαθών". Ποιοί έχουν σήμερα αυτό το δικαίωμα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο; Ποιοί έχουν το αποκλειστικό δικαίωμα της "αυθεντίας", της "αντικειμενικότητας", της "ποιότητας", της "έρευνας"; Τα πανεπιστήμια, οι εφημερίδες, οι δισκογραφικές εταιρείες, οι μεγάλες εταιρείες, τα ερευνητικά ιδρύματα.

Τα στερεότυπα, οι νόμοι, οι κυβερνήσεις μας λένε ότι μία καλή εγκυκλοπαίδεια είναι πιο έγκυρη από την wikipedia, ότι το να μοιραστούμε με τους φίλους μας την αγαπημένη μας μουσική ή την ταινία που μας σημάδεψε είναι παράνομο, ότι κίνητρα για έρευνα και καινοτομία δίνονται μόνο στις εταιρείες.

Αλλά όλο και περισσότεροι αισθανόμαστε ότι τελικά σε πολλά πράγματα η wikipedia είναι πιο έγκυρη από την συστηματικά επεξεργασμένη ακαδημαϊκή γνώση που περιέχεται σε μία εγκυκλοπαίδεια, ότι το να ανταλλάσουμε μουσική δεν είναι και τόσο κακό, ότι οι καινοτομίες που μπορεί να γίνονται μεμονωμένα (και ταυτόχρονα συνδυασμένα) από χομπίστες που ξενυχτάνε πάνω από τους υπολογιστές τους είναι άξιες προσοχής, ότι οι παρατηρήσεις που γίνονται από "ερασιτέχνες" αστρονόμους σε όλο τον κόσμο είναι απαραίτητες για να εξερευνήσουμε το σύμπαν, ότι τα blogs ίσως να μπορούν να καλύψουν καλύτερα κάποια γεγονότα της επικαιρότητας ή ακόμη και να τα αναλύσουν σε μεγαλύτερο βάθος.

Γνωρίζω τον αντίλογο σε όλα αυτά. Και έχοντας κάνει τις αντίστοιχες συζητήσεις ξανά και ξανά με όσους δεν συμφωνούν ξέρω ότι τελικά οι συζητήσεις αυτές καταλήγουν σε μία αμοιβαία αποδοχή ότι "η αλήθεια είναι κάπου στην μέση". Όμως το status quo δεν αντικατοπτρίζει αυτή την πραγματικότητα.

Το "άτομο" (ή το "πολύ μικρό", όπως είναι π.χ. μία εταιρεία 2-3 ατόμων) είναι σε όλες αυτές τις περιπτώσεις σε πολύ χειρότερη μοίρα από τους "οργανισμούς" (ή το "μεγάλο"). Δεν υπάρχει τρόπος να χρηματοδοτηθεί ένας χομπίστας για να συνεχίσει την έρευνά του. Το να κατοχυρώσει και να υπερασπιστεί μία πατέντα είναι από άποψη χρόνου και οικονομικού κόστους αβάσταχτο. Το να "καθαρίσει" τα πνευματικά δικαιώματα για να κάνει ένα ντοκυμαντέρ είναι ουσιαστικά αδύνατο. Ο πολίτης-δημοσιογράφος έχει πολύ μειωμένα δικαιώματα σε σχέση με ένα επαγγελματία δημοσιογράφο (με αποκορύφωμα την κατάσταση στην Γαλλία). Το κράτος φέρνει πολύ μεγαλύτερες αντιδράσεις στους πολίτες στο να τους διαθέσει πόρους όπως το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα (βλ. ασύρματα δίκτυα) ενώ αφήνει άλλους οργανισμούς όπως οι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί να κάνουν μεγάλη σπατάλη στους ίδιους πόρους.

Έχω δίκαιο; Και αν ναι και οι σχετικοί θεσμοί, οι νόμοι, τα κράτη δεν αναγνωρίσουν έγκαιρα αυτή την αλλαγή που συντελείται στα "μέσα παραγωγής και διακίνησης" της γνώσης, υπάρχει περίπτωση να δούμε μία "επανάσταση"; Και πώς θα έμοιαζε αυτή;

-- Μεγάλο όγκο υλικού που έχει μεγαλύτερη η μικρότερη σχέση με τους προβληματισμούς αυτούς, μπορείτε να βρείτε στο re-public.