ο μικρο-παραγωγός

Έγραφα πριν από ένα χρόνο περίπου για την αδυναμία του συστήματος να αναγνωρίσει το άτομο ως παραγωγική μονάδα που συμμετέχει στην αγορά (στην "αγορά γνώσης" εστίαζε το άρθρο, αλλά δεν αναφέρονταν μόνο σε αυτή).

Έλεγα στα σχόλια, "Γιατί μία μικρή εταιρεία μπορεί να πάρει επιχορήγηση για να δικτυώσει τα 100 τετραγωνικά των γραφείων της και εγώ δεν μπορώ να κάνω το ίδιο για να καλύψω με WiFi όλο το τετράγωνο στο οποίο μένω; Οι πολίτες, οι ιδιώτες, τα άτομα έχουν νέες δυνατότητες που αναχρονιστικοί νόμοι και συστήματα τους εμποδίζουν να εξασκήσουν." προσπαθώντας να δείξω ότι τα άτομα μπορούν να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που παραδοσιακά τις θεωρούσαμε "επαγγελματικές".

Το θυμήθηκα πάλι διαβάζοντας το Πώς να δίνετε επιδοτήσεις (και να μην τις παίρνει κανείς) του Φοίβου Καρζή. Αναφέρεται σε ένα άρθρο του Στέφανου Μάνου που περιγράφει πώς ο ιδιώτης που θα μπορούσε να εγκαταστήσει μία μικρή φωτοβολταϊκή μονάδα στο σπίτι του και να πουλάει ρεύμα στην ΔΕΗ, τελικά αποτρέπεται διότι πρέπει να δηλωθεί στον ΟΑΕΕ, να πληρώνει ασφαλιστικές εισφορές (1500Ευρώ/έτος), να κάνει δηλώσεις ΦΠΑ, κ.λ. -και όλα αυτά για συνολικά έσοδα 1170 Ευρώ/έτος.

Λέμε συχνά ότι το σημαντικότερο κεφάλαιο στην εποχή μας είναι η γνώση. Αυτό δεν σημαίνει μόνο ότι η γνώση έχει μεγάλη αξία, αλλά και ότι πολλοί άλλοι πόροι που παλιότερα είχαν αξία είναι πλέον "commodity". Είμαι σίγουρος για παράδειγμα, ότι για πολλοί από τους αναγνώστες αυτού του blog συνειδητοποιούν πολλές φορές ότι έχουν στο σπίτι τους περισσότερους ή καλύτερους υπολογιστές και ταχύτερη πρόσβαση στο internet και περισσότερο αποθηκευτικό χώρο από όσο τους παρέχει η εταιρεία που εργάζονται.

Πρέπει να εντάξουμε την έννοια του "μικρο-παραγωγού" στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την οικονομία και την ανάπτυξη -είτε είναι blogger/μικρο-εκδότης, είτε παράγει ενέργεια, είτε παρέχει ασύρματη πρόσβαση στο internet (π.χ. FON), είτε συμμετέχει δίνοντας πόρους σε ερευνητικά προγράμματα (π.χ. SETI@home). Ο μικρο-παραγωγός πρέπει να μπορεί να συμμετέχει σε ερευνητικά προγράμματα και σε επιδοτήσεις. Πρέπει να τον λαμβάνουμε υπόψη μας όταν σχεδιάζουμε νόμους που θεωρούν δεδομένο ότι το αντικείμενό τους είναι μόνο επιχειρήσεις (και κατά συνέπεια έχουν λογιστήριο, νομικό τμήμα, υπαλλήλους, κεφάλαιο, κέρδη). Πρέπει να τον υπολογίζουμε όταν σχεδιάζουμε νόμους ορίζουν πώς θα διακινείται, αυτό που συχνά αποτελεί το "οξυγόνο" του, η γνώση και η πληροφορία (π.χ. πρότυπα ανταλλαγής πληροφοριών, δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, διαδικασίες για απόκτηση πρόσβασης σε χρήσιμες πληροφορίες).

Πρέπει να τον υπολογίζουμε όταν σχεδιάζουμε ένα φορολογικό σύστημα που θεωρεί δεδομένο ότι το μόνο κέρδος στο οποίο αποσκοπεί μία επένδυση είναι το οικονομικό -ο μικρο-παραγωγός συχνά επενδύει σε χρήμα, χρόνο και γνώση για να κερδίσει αναγνώριση, για να κάνει "καλό", για να ικανοποιήσει την περιέργειά του.

Γιατί οι άυλοι πόροι που διαθέτει ο μικρο-παραγωγός είναι συχνά πολύ μεγαλύτεροι από αυτούς των παραδοσιακών παραγωγών (κατ' αναλογία): εξειδικευμένη γνώση, πάθος, διάθεση για επενδύσεις που μπορεί να μην του αποφέρουν οικονομικό όφελος (με οικονομικούς όρους, είναι διατεθειμένος να πάρει άπειρο ρίσκο). Και βέβαια, οι μικρο-παραγωγοί μπορούν να είναι πολλές τάξεις μεγέθους περισσότεροι από τους παραδοσιακούς παραγωγούς.

Τέτοια ήταν και η περίπτωση με τις μικρές φωτοβολταϊκές μονάδες που αναφέρει ο Μάνος. Το κράτος ζήτησε την βοήθεια των μικρο-παραγωγών για να κάνουν μία επένδυση σε κάτι που μέχρι πρόσφατα ήταν ακριβή τεχνολογία, αλλά πλέον είναι διαθέσιμη στον καθένα. Το κύριο κέρδος δεν θα ήταν οικονομικό, αλλά αν αρκετοί μικρο-παραγωγοί συμμετείχαν θα μπορούσαν να συμβάλλουν σημαντικά στην μετακίνησή μας προς πράσινες μορφές ενέργειας, την δημιουργία μίας ανταγωνιστικής αγοράς ενέργειας, αλλά και την ανάπτυξη της σχετικής τεχνολογίας και τεχνογνωσίας. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι το υπόλοιπο σύστημα (π.χ. εφορία, ασφάλιστικό σύστημα, γραφειοκρατία) αδυνατεί να χειριστεί την έννοια του μικρο-παραγωγού.

Αν ψάξετε τα άρθρα σε αυτό το blog που έχουν ξεκινήσει μεγάλες συζητήσεις, τα περισσότερα από αυτά κρύβουν μία σύγκρουση μικρο-παραγωγών και παραγωγών (είτε μιλάμε για πνευματικά δικαιώματα, είτε για ανοικτά πρότυπα, είτε για wifi, είτε για πρόσβαση σε δημόσιες πληροφορίες). Γνωρίζω ότι οι αναγνώστες μου απέχουν από τον μέσο όρο και δεν είναι "τυπικά δείγματα", αλλά είναι συνήθως σε επαφή με "αυτά που θα έρθουν".

Είμαι σίγουρος ότι κάποιοι τα έχουν πει όλα αυτά καλύτερα από εμένα, αν έχετε σχετικές πηγές και αναφορές, παρακαλώ προσθέστε τις στα σχόλια.