internet, social media και τηλεόραση

Το Internet μοιάζει να απειλεί την τηλεόραση: επιτρέπει να βλέπουμε ό,τι θέλουμε, όποτε θέλουμε, όπως θέλουμε. Είτε νόμιμα (π.χ. σε πολλές χώρες μέσω amazon ή iTunes Store), είτε παράνομα (π.χ. μέσω bittorrent), πολλοί χρήστες ανακαλύπτουν πόσο βολικό είναι να μπορείς να δείς μία ταινία όποτε θες, να την σταματήσεις σε όποιο σημείο θες και να συνεχίσεις να την βλέπεις αργότερα κ.λ. Ή ακόμη και να δεις όλα τα επεισόδια μίας αγαπημένης σειράς μαζεμένα, όταν έχεις χρόνο.

Αν και το Internet δείχνει να απειλεί την τηλεόραση, παρέχοντας εναλλακτικές μορφές κατανάλωσης οπτικοακουστικού περιεχομένου με ελκυστικά χαρακτηριστικά, από την άλλη δημιουργεί νέες ευκαιρίες για τους τηλεοπτικούς σταθμούς.

Μία από αυτές είναι το "social viewing". Το social viewing δεν είναι κάτι καινούργιο. Εδώ και δεκαετίες το κάνουμε όλοι μας, όταν καλούμε φίλους για να δούμε έναν αγώνα όλοι μαζί ή πηγαίνουμε σε ένα μπαρ στο οποίο μεταδίδεται ένας αγώνας για να είμαστε με άλλους που τον βλέπουν ή καθόμαστε με την παρέα μας να δούμε μία ταινία: θέλουμε να μοιραστούμε την εμπειρία με άλλους, να την συζητάμε σε πραγματικό χρόνο, να βλέπουμε τις αντιδράσεις.

Με το Internet και τα social networks, το social viewing αποκτά μία άλλη διάσταση, αφού δεν περιορίζεται στον φυσικό χώρο, αλλά οι συμμετέχοντες, η "παρέα", μπορούν να είναι απομακρυσμένοι.

Οι χρήστες το κάνουν ήδη: αρκεί να παρατηρήσει κάποιος το timeline του twitter κατά την διάρκεια της μετάδοσης ενός ντέρμπι, της eurovision, ενός reality game ή ακόμη και κατά την διάρκεια των ειδήσεων των 8. Θα δει τότε ότι υπάρχει ένα σημαντικό μέρος της συζήτησης που εξελίσσεται γύρω από αυτό που μεταδίδεται ζωντανά στην τηλεόραση -η ζωντανή μετάδοση είναι το context της συζήτησης στο Internet.

Από την στιγμή που κάποιος αποφασίζει να παντρέψει το περιεχόμενο και την ζωντανή μετάδοσή του με το Internet και τα social media, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει, άλλα πιο απλά και άλλα πιο πολύπλοκα, για να δημιουργήσει ένα πιο ελκυστικό προϊόν, αλλά και νέα προϊόντα. Μερικά μόνο, παραδείγματα:

• να προτείνουν τα ίδια τα κανάλια το #tag της εκπομπής που μεταδίδουν ώστε να μην υπάρχει fragmentation της συζήτησης στο twitter.
• να μεταδίδουν το πρόγραμμά τους και μέσα σε social media περιβάλλον, όπως το facebook, προτρέποντας και διευκολύνοντας χρήστες που δεν είναι πολύ εξοικειωμένοι με άλλα social media, να το συζητήσουν σε πραγματικό χρόνο.
• να κάνουν εύκολα προσβάσιμο το οπτικοακουστικό υλικό που έχει μεταδοθεί, ώστε να μπορεί να είναι αντικείμενο συζήτησης (να του δώσουν social χαρακτηριστικά). Για παράδειγμα, οι players που έχουν τα περισσότερα κανάλια στα sites τους είναι δύσχρηστοι, αργοί και άβολοι σε σχέση με το youtube ή το vimeo. Η χρήση του youtube επιτρέπει στους χρήστες να βάλουν εύκολα ένα video στο blog τους ή στο facebook ή στο twitter, να κάνουν link σε συγκεκριμένο σημείο του, να το δουν σε συσκευές που δεν υποστηρίζουν flash, όπως το iPad και το iPhone.
• να προτρέπουν τους συμμετέχοντες, όπου αυτό είναι εφικτό, να κάνουν παράλληλη μετάδοση του γεγονότος, από άλλες οπτικές γωνίες. Η κάμερα μπορεί να δείξει ένα πράγμα σε μία δεδομένη στιγμή. Όσοι όμως είναι παρόντες στο πλατό, το γήπεδο, στην εκδήλωση κ.λ., μπορούν να δώσουν επιπλέον πληροφορίες, να ανεβάσουν φωτογραφίες (π.χ. από τα παρασκήνια) και video.
• να "αναγνωρίζουν" τις αντιδράσεις των χρηστών, απαντώντας ή έστω αναφέροντας ότι τις διάβασαν.
• να δημιουργήσουν κανάλια υποδοχής πληροφοριών και απόψεων (πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα το προηγούμενο), για να συλλέγουν πληροφορίες σχετικές με γεγονότα σε εξέλιξη (το κάνουν όλα τα μεγάλα ειδησιογραφικά κανάλια πλέον) -η μαρτυρία, το βίντεο ή η πληροφορία από κάποιον που βρίσκεται μπροστά σε ένα γεγονός που εκτυλίσσεται ζωντανά, είναι πολύτιμη ειδησιογραφική πηγή.

Στο περιβάλλον που διαμορφώνεται, το τηλεοπτικό κανάλι πρέπει να γίνει κάτι περισσότερο από απλό μέσο μετάδοσης. Πρέπει να γίνει ο οικοδεσπότης που φιλοξενεί το γεγονός. Να απεγκλωβίσει το γεγονός από την μετάδοσή του: το γεγονός και οι συζητήσεις γύρω από αυτό, μπορεί να ξεκινάνε πολύ πριν την μετάδοση και να ολοκληρώνονται πολύ αργότερα από την λήξη της μετάδοσης.

Η ερώτηση που ακολουθεί μία τέτοια συζήτηση είναι βέβαια, "όλα αυτά απαιτούν επιπλέον επενδύσεις, σε υποδομές και ανθρώπους, πώς θα φέρουν επιπλέον έσοδα;" Η απάντηση κατά την γνώμη μου έχει δύο παραμέτρους:

• Η πρώτη είναι ότι αν δεν κάνουν αυτές τις κινήσεις, πιθανότατα να τις κάνουν άλλοι. Οι χρήστες το ζητάνε και θα το ζητάνε όλο και περισσότερο. Είναι σίγουρα τα τηλεοπτικά κανάλια ότι δεν θα παρουσιάσει κάποιος άλλος στο προσεχές διάστημα, π.χ. ένας ISP, μία "τηλεοπτική" πλατφόρμα που να τα επιτρέπει όλα αυτά, δημιουργώντας ένα προϊόν πολύ πιο ελκυστικό από το δικό τους;
• Η δεύτερη είναι ότι πιθανότατα, ναι, θα δημιουργηθούν νέες πηγές εσόδων. Η τηλεόραση ξέρει πολύ καλά να κεφαλαιοποιεί τα "μάτια" των τηλεθεατών και η social διάσταση της τηλεόρασης μπορεί να δημιουργήσει πιο engaged θεατές και περισσότερα λεπτά θέασης.

Τέλος, δεν αποκλείεται, αλλάζοντας στην αντίληψη του θεατή το τί είναι "τηλεοπτικό κανάλι" να δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες. Ας πούμε, αν μέσω τηλεόρασης μεταδίδεις Champions League ή F1, που δεν έχουν την μεγαλύτερη απήχηση στο γυναικείο κοινό, μήπως το κανάλι θα μπορούσε να αξιοποιήσει την παρουσία του στο internet για να μεταδώσει μέσω web κάτι που είναι ελκυστικό μόνο σε γυναικείο κοινό;

Οι σκέψεις αυτές δεν είναι πρωτότυπες. Και κάποια κανάλια, και στην Ελλάδα, έχουν αρχίσει να δοκιμάζουν κάποιες από αυτές, ακόμη και αν πολλές φορές δίνουν την αίσθηση ότι η αξιοποίηση των social media γίνεται δοκιμαστικά ή με πρωτοβουλία ατόμων και όχι με κεντρικό σχεδιασμό. Αλλά νομίζω ότι σε μία περίοδο κρίσης (μεγάλης, βαθιάς και πολύπλευρης κρίσης στον χώρο της τηλεόρασης), οι τηλεοπτικοί σταθμοί που θα αξιοποιήσουν το Internet και τα social media θα έχουν ένα σημαντικό όπλο απέναντι στον ανταγωνισμό τους, που δεν είναι πλέον μόνο άλλοι τηλεοπτικοί σταθμοί.

(μακάρι να είχα χρόνο να τα γράψω λίγο πιο συγκροτημένα, αλλά και έτσι, νομίζω ότι θα είναι χρήσιμα σε όποιον ασχολείται με τον κλάδο.)