οι ανασχηματισμοί και η γιαγιά μου
Η συγχωρημένη η γιαγιά μου, ήταν δασκάλα, γεννημένη στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Σε κάθε ανασχηματισμό κυβέρνησης, ανεξαρτήτως κόμματος, την θυμάμαι. Την θυμάμαι, γιατί διαβάζω και ακούω γύρω μου τις ίδιες συζητήσεις που έκανε με τον πατέρα μου, προσπαθώντας να τον πείσει ότι ο Υπουργός Παιδείας θα έπρεπε να είναι εκπαιδευτικός -πρότυπό της ο Παπανούτσος.
Η αλήθεια είναι ότι ακούγεται λογικό να είναι ο υπουργός σχετικός με το αντικείμενο του υπουργείου του -και σε ένα βαθμό επιθυμητό. Και κάποιες φορές απαραίτητο.
Αλλά γενικά, η γνώση ενός συγκεκριμένου αντικειμένου είναι λιγότερο σημαντική από άλλες ικανότητες. Ο υπουργός, όπως και ένας CEO μίας μεγάλης εταιρείας, είναι σε μία θέση που μπορεί να βρει την ειδική γνώση που χρειάζεται ένας τομέας, πολύ απλά φέρνοντας κοντά του τους σχετικούς ειδικούς. Ενώ στο middle management οι ειδικές γνώσεις είναι απαραίτητες, στο top management, συχνά είναι δευτερεύουσες. Ο Υπ. Πολιτισμού δεν θα συνθέσει μουσική, όπως και ο Υπ. Παιδείας δεν θα διδάξει, αλλά είναι πολύ εύκολο, αν χρειάζονται την γνώμη και την γνώση ενός μουσικού ή ενός εκπαιδευτικού, να την ζητήσουν.
Και στο κάτω-κάτω, αν κανείς πάει λίγο πέρα από τους τίτλους των υπουργείων, θα δει ότι το αντικείμενό τους είναι τόσο ευρύ που κανένας άνθρωπος δεν θα μπορούσε να έχει βαθιά γνώση τους.
Πιστεύει κανείς ότι ο πιο πετυχημένος χειρούργος του κόσμου έχει γνώση των εργασιακών, των θεμάτων που σχετίζονται με τις προμήθειες των νοσοκομείων, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, την λειτουργία πανεπιστημιακών νοσοκομείων κ.α.; Και παράλληλα, θα έχει την πολιτική ικανότητα να συζητήσει με τους εργαζόμενους, αλλά και την επιχειρηματική ικανότητα να διαχειριστεί με τον πιο συμφέροντα τρόπο τις φαρμακευτικές, αλλά και την τεχνολογική επάρκεια να κάνει τεχνολογικές επιλογές σε υψηλό επίπεδο για την μηχανογράφηση των νοσοκομείων; Και μαζί με όλα αυτά, τις ικανότητες διαχείρισης που απαιτούνται από οποιονδήποτε καλείται να διαχειριστεί έναν οργανισμό ή εταιρεία με μερικές δεκάδες χιλιάδες υπαλλήλους, δεκάδες ή εκατοντάδες σημεία παρουσίας κ.λ.;
Ή μήπως υπάρχει εκπαιδευτικός που έχει βαθιά γνώση της νηπιακής αγωγής, της σχολικής εκπαίδευσης, της ακαδημαϊκής κοινότητας, της πανεπιστημιακής έρευνας, όραμα για την σύνδεση έρευνας και ανάπτυξης και παράλληλα βαθιά γνώση των ιδιαιτεροτήτων που έχουν τα ακριτικά σχολεία; Γιατί όλα αυτά είναι ένα υποσύνολο μόνο του χαρτοφυλακίου του Υπ. Παιδείας...
Η αλήθεια λοιπόν (κατά την γνώμη μου πάντα!) είναι ότι η γνώση του αντικειμένου είναι ένα μία από τις πολλές και διαφορετικές παραμέτρους με τις οποίες θα επιλεγεί ένας υπουργός. Υπάρχουν περιπτώσεις που έχει μεγάλη βαρύτητα, όπως για παράδειγμα αν ο υπουργός αυτός θα κληθεί να σχεδιάσει μία εντελώς νέα κατεύθυνση στο υπουργείο που αναλαμβάνει. Και υπάρχουν άλλες περιπτώσεις που είναι εντελώς δευτερεύουσα, όπως για παράδειγμα αν υπάρχει προδιαγεγραμμένη η πολιτική, αλλά το στοίχημα είναι η υλοποίησή της.
Γνωρίζω πολύ καλά, ότι στην πραγματική πολιτική, το συγκεκριμένο παιχνίδι παίζεται πολύ συχνά με άλλους όρους -και στο κάτω-κάτω, η ικανότητα ενός πολιτικού να διαχειριστεί μία συγκεκριμένη ομάδα πίεσης, είτε είναι πολιτική είτε συνδικαλιστική ή ακόμη και επιχειρηματική, μου μοιάζει πολύ σημαντική.
Αλλά ακόμη και σε μία ιδανική κυβέρνηση και ένα ιδανικό πολιτικό σύστημα, τα παραπάνω θα μπορούσαν να εξηγήσουν και γιατί κάποιος με τελείως διαφορετικό γνωστικό αντικείμενο θα μπορούσε να είναι ο κατάλληλος υπουργός και γιατί σε έναν ανασχηματισμό κάποιος με ένα δεδομένο σύνολο ικανοτήτων θα μπορούσε να μετακινηθεί από ένα υπουργείο σε ένα άλλο, ανεξάρτητα από το τυπικό γνωστικό του αντικείμενο.