φορολογήστε την πνευματική ιδιοκτησία.

Το είχα γράψει και παλιότερα, αλλά η συγκυρία σίγουρα ευνοεί να το ξανασυζητήσουμε: προτείνω να φορολογηθεί η πνευματική ιδιοκτησία.

Αν σου ακούγεται εξοργιστικό, περίμενε.

Είμαι ο πρώτος που θεωρώ ότι δεν υφίσταται “πνευματική ιδιοκτησία”, αλλά ένα σύνολο δικαιωμάτων πάνω σε έργα διάνοιας και ότι ο όρος “ιδιοκτησία” είναι παραπλανητικός, οδηγώντας μας να σκεφτόμαστε ότι ένα μουσικό κομμάτι ή ένα βιβλίο είναι κάτι σαν ένα σπίτι ή ένα οικόπεδο. Κατά την γνώμη μου δεν είναι. Ας μην το αναλύσουμε πολύ τώρα, αλλά αν έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε ένα όρο που να δίνει μία πιο σωστή διάσταση στον μη νομικό που συζητάει θέματα πνευματικών δικαιωμάτων, ο όρος “πνευματική πατρότητα” θεωρώ ότι είναι καλύτερος.

Αλλά δυστυχώς, φαίνεται ότι αυτοί που σκεφτόμαστε έτσι είμαστε η μειοψηφία. Και δυστυχώς, ο όρος πνευματική ιδιοκτησία έχει κυριαρχήσει και όταν προκύπτει κάποιο σχετικό θέμα, η συζήτηση γίνονται με βάση αυτή την παραδοχή, ότι το βιβλίο που έχεις γράψει είναι κάτι σαν μία ράβδος χρυσού ή ένα οικόπεδο -και το σχετικό νομικό πλαίσιο από πολλές απόψεις, με αυτή την φιλοσοφία έχει διαμορφωθεί.

Και αυτό δημιουργεί διάφορα προβλήματα. Όπως π.χ. ότι ο “ιδιοκτήτης”, μπορεί να ισχυριστεί ότι “έκλεψα” ή ότι “καταπάτησα”, να με κατηγορήσει ως κλέφτη, πειρατή κ.λ. Σε αντίθεση όμως με τα υλικά αγαθά με τα οποία παρομοιάζεται η “πνευματική ιδιοκτησία”:

α) πολύ συχνά είναι αδύνατο ή πολύ δύσκολο να βρω σε ποιον ανήκουν και
β) ο “ιδιοκτήτης” μπορεί να ισχυριστεί κατά περίπτωση ότι η περιουσία του αξίζει όσο θέλει.

Έτσι έχουμε περιπτώσεις που για παράδειγμα η RIAA ζητάει $9,250 για κάθε ένα από τα 24 τραγούδια που “καταπάτησε” η κα Jammie Thomas-Rasset.

Και εδώ έρχεται η ευκαιρία (είπαμε, η κρίση είναι ευκαιρία). Ας δηλώσει ο κάθε “ιδιοκτήτης” “πνευματικής ιδιοκτησίας”:
α) Τί έχει στην κατοχή του που θεωρεί ιδιοκτησία του. Αυτό θα μας επέτρεπε να έχουμε και μία καλή εικόνα τί δεν εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία, αλλά είναι δημόσιο αγαθό (public domain).
β) Πόσο θεωρεί ο ίδιος οτι αξίζει αυτή η περιουσία και ανάλογα να φορολογηθεί.

Προσοχή. Δεν λέω να ορίσει το κράτος πόσο αξίζει. Θεωρώ ότι το κείμενο αύτό είναι πνευματική μου ιδιοκτησία και αξίζει 100εκ ευρώ; Δικαίωμά μου να το δηλώσω έτσι (και να φορολογηθώ ανάλογα). Θεωρώ ότι αξίζει 1 Ευρώ; Και αυτό δικαίωμά μου, να δηλώσω την αξία του 1 Ευρώ -βέβαια, αν κάποιος το “κλέψει”, δεν θα μπορώ να λέω ότι μου έκλεψε κάτι που αξίζει ένα εκατομμύριο και να ζητάω να με αποζημιώσει ανάλογα. Δεν θεωρώ ότι αξίζει καν ο κόπος να μπω στην διαδικασία να δηλώσω κ.λ.; Ε, ας μην γκρινιάζω αν κάποιος μου κάνει την χάρη να το μοιράσει στους φίλους του να το διαβάσουν.

Θεωρώ ότι ένα τέτοιο μέτρο θα είχε πάρα πολλές θετικές επιπτώσεις. Από την μία, θα οριοθετούσε μία περιοχή που είναι αχαρτογράφητη και στην οποία ο πιο καπάτσος, ο πιο ισχυρός ή αυτός με τους περισσότερους δικηγόρους μπορεί να απαιτεί λίγο πολύ ό,τι θέλει. Α, και εποχές που είναι, θα επέτρεπε στο κράτος να έχει ένα επιπλέον έσοδο.

Αλλά νομίζω ότι το μεγαλύτερο κέρδος θα ήταν να γίνει η συζήτηση για τα πνευματικά δικαιώματα πάνω σε μία πιο ουσιαστική βάση. Να αναζητήσουμε ποια είναι αυτά τα δικαιώματα, ποια πρέπει να διευρύνουμε ίσως και ποια να τα περιορίσουμε. Να δούμε ποιοι είναι (και πόσοι είναι) αυτοί που διαχειρίζονται αυτά τα δικαιώματα. Πόσο αξίζουν. Τί είμαστε διατεθημένοι να θυσιάσουμε για να τα ασκήσουν αποτελεσματικά οι δικαιούχοι -και αν αξίζει.