archive about

"Κατά Τόλκιν" και Heisenberg

Με αφορμή το Κατά Τόλκιν - μέρος πρώτο....

Μπορεί να πει κανείς ότι μεγάλωσα με τον Τόλκιν. Τέλος πάντων, υπερβολή, αλλά θυμάμαι όταν η μητέρα μου μου έφερε ένα βιβλίο με ένα δράκο απ' έξω, πρέπει να ήμουν τετάρτη δημοτικού, εκδόσεις Κέδρος, με τίτλο Χόμπιτ. Το καταβρόχθησα. Μετά, πήγαινα πρώτη γυμνασίου όταν ένας καθηγητής μας πρότεινε να διαβάσουμε το ίδιο βιβλίο, τότε ίσως λίγο αργότερα πρέπει να κυκλοφόρησε και η μετάφραση του πρώτου βιβλίου της τριλογίας του 'Αρχοντα των Δαχτυλιδιών που επίσης διάβασα μετά μανίας και σχετικά κοντά δανίστηκα την τριλογία στα Αγγλικά από μία καθηγήτριά μου -δεν μπορούσα να περιμένω πότε θα βγει η μετάφραση.

Μου αρέσει ο Τόλκιν ή μάλλον τα βιβλία του (στο κάτω-κάτω για αυτά μιλάμε). Είχα πει πολλές φορές ότι όταν θα κάνω παιδιά θα τους τα διαβάζω σαν παραμύθια, φαντάζομαι μία φτηνή δικαιολογία για να ξαναμπώ στον μαγικό κόσμο τους.

Η "επίθεση" της penguin_witch στον Τόλκιν με ξάφνιασε αλλά διαβάζοντάς την προσεκτικά βλέπω ότι έχει λογικά επιχειρήματα. Γιατί όμως δεν συμφωνώ, αν και μάλλον οι ιδεολογίες μας είναι κοντά; Γιατί εγώ διακρίνω στα βιβλία του Τόλκιν μία βαθιά αγάπη για το άτομο, για τις δυνατότητές του να αλλάξει την ιστορία, επμιστοσύνη στην φιλία και μία βαθιά και αντικειμενική σπουδή στις διάφορες πτυχές της ανθρώπινης φύσης;

Ίσως γιατί (και εδώ βοηθήσετε με όσοι έχετε καλύτερες βάσεις στην φιλοσοφία), το συμπέρασμα εξαρτάται περισσότερο από τον παρατηρητή. Μήπως ο παρατηρητής (εδώ θυμήθηκα τον Heisenberg) είναι μέρος του πειράματος; Μήπως ο αναλυτής είναι μέρος της ανάλυσης, μερικές φορές ακόμη περισσότερο από το ίδιο το αντικείμενό της; Μήπως όταν το αντικείμενο της παρατήρησης είναι ένα έργο τέχνης, "εμπεριέχει όλες τις δυνατές καταστάσεις", όπως η γάτα του Schrödinger; (επαναλαμβάνω ότι θα εκτιμούσα την βοήθεια σας, δεν μπορεί, στον χώρο της τέχνης και της φιλοσοφίας, κάποιος θα έχει περιγράψει καλύτερα αυτό που θέλω να πώ!)

Ίσως και να κάνω λάθος, αλλά αυτό θα εξηγούσε γιατί για εμένα η παρουσία των βασιλιάδων στον Τόλκιν είναι επουσιώδης ή καθαρά "τεχνική" (πώς αλλιώς θα γράψεις παραμύθι;) ενώ για άλλους ενδεικτική της ιδεολογίας του συγγραφέα. Το ελπίζω, αλλιώς θα πρέπει να ανυσηχώ ότι είμαι βασιλόφορονας και φασίστας...